Türkiye’de turizm, ülke ekonomisi için önemli bir sektördür. Turizm gelirlerinin ihracata oranı %16,7’dir. Ülkedeki turizm faaliyetleri Türkiye Cumhuriyeti Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın sorumluluk alanındadır. Türkiye’de ülkenin tarihini ve kültürünü yansıtan pek çok turistik yer mevcut olup ayrıca Akdeniz ve Ege Denizi’nin kıyısında turistik aktiviteler yapılmaktadır. Son yıllarda ülke, sağlık turizminde popüler hâle gelmiştir.
Türkiye’nin en büyük şehri olan İstanbul, Bizans ve Osmanlı İmparatorluğu’nun başkenti olması dolayısıyla da antik döneme sahip birçok yapıyı barındırmaktadır. Sultan Ahmet Camii, Ayasofya ve Topkapı Sarayı bunlardan birkaçıdır. Diğer önemli turizm alanları; Roma İmparatorluğu döneminden kalan Efes, Troya, Bergama, Side, Meryem Ana Evi’nin yanı sıra Kapadokya, Nemrut ve Pamukkale bölgeleridir.
Plaj bölgeleri, genellikle Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde yaşayan insanlar ve Batı Avrupa’dan gelen turistler için önemli bir turizm alanıdır. En önemli plajlar, Ege kıyılarından başlar ve Akdeniz’de Antalya yakınlarında son bulur. Bodrum, Çeşme, Fethiye, Marmaris, Kuşadası, Alanya önemli tatil yöreleridir.

Tarihçe

Anadolu toprakları ilk çağlardan itibaren gezginlerin önemli rotalarındandır. İlk ve orta çağda dini mekanlar ve termal kaynaklar ile ilgi çekmiştir. Selçuklular döneminde ticaret yolcuları Anadolu’da seyahatleri canlı tutmuştur. Osmanlılarda bu toprakların gerçek manada ilk turizm hareketi gerçekleşmiştir. 1863 yılında açılan Sergi-i Osmani etkinliğine Avrupa’dan özellikle Avusturya’dan turistler gelmiştir. Aynı yıllarda İstanbul’dan da yurt dışına turistler gitmeye başlamıştır.
1870 yılında Şark demiryolları İstanbul’u Paris’e bağlaması ile İlk otel (Pera Palas) açılmıştır (1890). Cumhuriyetin ilanından sonra daha sonra adı Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu olacak olan Seyyahın Cemiyeti kuruldu. 1957 yılından sonra turizm bakanlık seviyesinde yürütülmüştür.
Türkiye’ye gelen turist sayısı; 1950 yılında 30 bin, 1965’te 500 bin, 1985’te 2 milyon, 1990’da 5 milyon, 1997’de 10 milyon olmuştur.
24 Kasım 2015’te, Türkiye’nin sınırı ihlal ettiği gerekçesi ile bir Rus Su-24 savaş uçağını düşürmesinin ardından Rusya, Türkiye ile ilişkilerini askerî ve ekonomik olarak asgari seviyeye indirdi. Bu kapsamda Rusya’daki tur şirketlerinin Türkiye turu satmasını yasakladı. 2016’nın ilk beş ayında Antalya’ya gelen Rus turist sayısında bir önceki yıla oranla %96, Alman turist sayısında %30, Hollandalı turist sayısında ise %33 düşüş oldu. Ege ve Akdeniz sahillerinde 1.300 civarında otelin satılığa çıkarıldığı tahmin edilmektedir. Kültür ve Turizm Bakanı Nabi Avcı, “bölgesel şartlar” nedeniyle turizm alanında bir daralma yaşandığını, Türkiye’nin bu krizden “güçlenerek çıkacağı” görüşünü dile getirdi.

Türkiye’de UNESCO tarafından Dünya Mirası listesine alınan 18 miras alanı bulunmaktadır:
İstanbul’un Tarihî Alanları, Kapadokya ve Göreme Milli Parkı, Divriği Ulu Camii ve Darüşşifası, Hattuşaş, Nemrut Dağı, Ksantos ve Letoon, Hierapolis ve Pamukkale, Safranbolu, Troya, Selimiye Camii, Çatalhöyük, Bursa ve Cumalıkızık, Pergamon, Diyarbakır Kalesi ve Hevsel Bahçeleri, Efes, Ani, Afrodisias, Göbeklitepe.
Dünya Mirası Geçici Listesi’nde 77 kültürel, 3 doğal ve 3 karma olmak üzere 83 varlığı bulunmaktadır.
Kapadokya yöresindeki Ürgüp ve Göreme çevresinde oluşan peribacaları, kaya oyma kiliseler, yeraltı şehirleriyle yoğun bir turizm alanıdır. Ürgüp, Göreme, Derinkuyu, Uçhisar, Ihlara, Avanos ve Kaymaklı yöredeki turistik yerleşmelerdir.[8] Yöreyi yılda yaklaşık 3 milyon turist gezmektedir.
UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan Pamukkale Denizli ilinde yer almaktadır. Fay hattından gelen sıcak suların taşıdığı kireçin çökelmesiyle oluşurlar. Travertenler, traverten havuzları, akan sıcak su görsel bir şölen sunar. Sularından yararlanmak amacıyla antik zamanlarda travertenlerin üst tarafına Hierapolis şehri kurulmuştur.
Özellikle karstik kayaçlardan oluşan Toros Dağları’nın batı ve orta bölümlerinde mağaralar gelişmiştir. Antalya yakınlarında bulunan Karain Mağarası’nda Paleolitik çağa ait yerleşim izleri bulunur. Damlataş Mağarası Alanya şehir merkezinde bulunur. Binlerce sarkıt, dikit duvarları süslemektedir.

Kıyı turizmi, deniz, kumsal, güneş, manzara, biyolojik çeşitlilik (balina kuş mercan), deniz ürünlerini kapsar. Kıyılarda oteller, kıyı düzenlemeleri, dalış sporları, kuş gözlemleri, bot gezileri, tıp hizmetleri, lokantalar ile düzenlenmelidir. Avrupalı turistlerin %63’ü kıyıları tercih etmektedir.
Türkiye’de Batı Akdeniz ve Ege kıyılarında çoğunlukla yabancılara dönük turistik oteller yer alırken, Karadeniz ve Marmara kıyılarında yerli turistlerin ikinci konutları bulunur.
Karadeniz kıyılarının iklimi kıyı turizmin gelişmesi için uygun değildir. Karadeniz’de; turizmi engelleyen yaz yağışları (batıda 1-2 gün, ortada 5-6 gün, doğuda 8-10 gün) bulunur, denize girme süresi 3 ay, günlük güneşlenme süresi 9-10 saat, bağıl nem %70’in üzerindedir. Akdeniz ikliminin hakim olduğu Ege ve Akdeniz kıyılarında; denize girme süresi Mayıs-Kasım arasında 7 ay, günde 11-12 saat güneşlenme süresi, yaz kuraklığı ve nemlilik %70’in altındadır. Doğu Akdeniz kıyılarında yaz sıcakların aşırı bunaltıcı olması turizmin gelişmesini engellemiştir.
Ege ve Akdeniz kıyılarında güneşlenme süresi, hava sıcaklığı, deniz suyu sıcaklığının yüksek olması, denize girme süresinin uzun olmasına neden olmaktadır. Koy ve körfezlerin fazla yer tutması kıyı turizminin gelişmesine katkı sağlar. Bu kıyılarımızda büyük oteller, tatil köyleri yapılmıştır.
Kıyı turizmi kriterlerinden biri de mavi bayrak sahibi olmaktır. Türkiye 2014 yılında en fazla mavi bayraklı sahile sahip 3. ülke iken 2015 yılında 2.liğe çıkmıştır. İspanya 578 plaj ile 1., Türkiye 436 plaj ile 2., Yunanistan 395 plaj ile 3.dür.

Turizm faaliyetlerini yılın tamamına yaymak için kış turizmine önem vermeye başlamıştır. On yıl önce kış sezonunda 2,7 milyon turist ağırlanırken 2014’te bu rakam 4.8 milyona ulaşmıştır. 51 kayak tesisi ve 9.549 yatak kapasitesi bulunmaktadır. Türkiye kayak tesisi açsından dünyada 18. sıradadır. Uludağ, Palandöken, Kartepe, Kartalkaya, Sarıkamış, Erciyes, Davraz Dağı Türkiye’nin önemli kayak merkezleridir.

Kruvaziyer gemileriyle yapılan turizm faaliyeti özellikle Akdeniz’de yoğunlaşmıştır. Akdeniz dünya kruvaziyer turizminde %21,7 ile Karayipler/Bahamalar’dan sonra (%34,4) ikinci sırada gelmektedir. 2003 yılında Türk limanlarına 887 gemi ve 582.000 turist gelmiştir. 2013 yılında; 1.572 gemi ve 2.240.000 turiste ulaşmıştır. Türkiye’de 2013 yılı için en fazla kruvaziyer gemi Kuşadası’na demirlemiştir. Kuşadası limanına 2013’te 428 gemi ve 577.685 kruvaziyer turist gelmiştir.

Türkiye’de termal turizm özellikle iç turizm açısından önemlidir. 1300 termal, 2000’den fazla şifalı su kaynağına sahip olan Türkiye bu açıdan dünya 5.sidir. Hitit’lerden itibaren Anadolu topraklarında kaplıcalardan yararlanılmaktadır. Kestanbol kaplıcası, Hierapolis Roma döneminden, Yalova’daki Kurşunlu hamamı Bizans döneminden kalmadır. Türkiye’de kaplıca tesisinin açılması için, kaynak suyunun MTA tarafından hidrojeoloji analizi yapılması, Sağlık bakanlığı tarafından şifalı olduğunun belirlenmesi gerekmektedir. Türkiye’de 46 ilde 190 kaplıca bulunur. Yerli termal turistlerin çoğunluğu Marmara (%43,8) ve Ege (%26,6) bölgelerindendir. 2008 yılında Türkiye’ye 162.480 sağlık turisti gelmiş ve 282 milyon dolar harcama yapmıştır. USHAŞ verilerine göre 2019 yılında gelen turist sayısı 662.087, turizm geliri 1.065.105 dolar , 2020 yılında gelen turist sayısı ise COVİD-19 pandemisi etkisi ile 388.150, turizm geliri ise 548 milyon dolar olmuştur.
Türkiye’ye her yıl binlerce kişi tedavi olmak için gelmektedir. Türkiye özellikle saç ekimi alanında dünya çapında bir merkez olmuştur.

Özellikle Karadeniz Dağları ve Toros Dağları yaylalarında gelişmeye başlamıştır. Kültür bakanlığı 26 yaylayı turizm merkezi ilan etmiştir. Giresun Bektaş ve Kümbet, Ordu Çambaşı, Rize Anzer ve Ayder-Yukarı Kavrun, Trabzon Erikbeli ve Şolma-Karadağ, Artvin Kaçkar, Bayburt Kop Dağı, Gümüşhane Zigana yaylalarında çalışmalar başlamıştır.

Ülkelere göre gelen turistler
Türkiye’ye yıllara göre en çok turist gönderen ülkeler aşağıdaki gibidir: